Zarządzanie majątkiem – nie tylko firma rodzinna

Tworząc i rozwijając firmy rodzinne  w pewnym momencie właściciele zdają sobie sprawę, że to co przez lata z trudem i mozołem wypracowywali, to już nie tylko sprawna organizacja generująca zysk zaspokajając potrzeby rynkowe. To przede wszystkim zespół aktywów i zasobów mający określoną wartość. Wartość, którą można i należy kształtować. W tym momencie przedsiębiorca staje przed dylematem – w jaki sposób zarządzać posiadanym kapitałem finansowym, bo tym jest posiadany przez niego majątek.

Opisany powyżej w skrócie proces jest dla przedsiębiorcy zazwyczaj dużą zmianą jego dotychczasowej aktywności gospodarczej jak i roli jaką pełni. Przejście z obszaru działalności operacyjnej do zadań właścicielskich stawia go przed wyzwaniem jakim jest konieczność zarządzania inwestycyjnego posiadanym majątkiem finansowym.  Obszar ten, choć z pozoru może wydawać się nieodległy od tematyki działalności przedsiębiorstwa, w rzeczywistości znacznie od niego odbiega i wymaga znajomości szeregu zagadnień specyficznych dla tego obszaru.

Zrozumieć ryzyko

Czynnikiem determinującym proces inwestycyjny jest właściwe zrozumienie relacji zysk – ryzyko. Im wyższa spodziewana stopa zwrotu z inwestycji tym większe jest ryzyko jej nieosiągnięcia. Największym wyzwaniem stojącym przed posiadaczem udziałów w prowadzonym przedsiębiorstwie jest kwestia olbrzymiej koncentracji ponoszonego ryzyka będąca wynikiem kumulacji całości lub większości posiadanego majątku w jednym przedsięwzięciu. Łatwo sobie wyobrazić jaki wpływ na wartość  udziałów mogą mieć nagłe i niespodziewane wydarzenia jak pożar, powódź czy inny wydarzenie zaliczane do tzw. siły wyższej. Istnieje również cały obszar wydarzeń mniej tragicznych, który wpływa na wartość przedsiębiorstwa: niekorzystna zmiana regulacji prawnych, upadek lub utrata głównego kontrahenta, pojawienie się na rynku nowych konkurentów, problemy z płynnością finansową itp. Ryzyka te w teorii finansów nazywa się ryzykami podlegającymi dywersyfikacji.

Po pierwsze dywersyfikacja

Dywersyfikacja jest działaniem mającym na celu ograniczenie wpływu zdarzeń negatywnych na wartość posiadanego majątku poprzez rozdzielenie go na większą ilość przedsięwzięć. Spadający udział pojedynczej inwestycji w tak powstałym portfelu inwestycyjnym stopniowo zmniejsza ryzyko. Dobór przedmiotów inwestycji uwzględniać powinien różne aspekty dywersyfikacji: zasięg geograficzny działalności, gałąź gospodarki i branżę, ekspozycję walutową spółki, korelację przychodów z innymi branżami itd.

Dobrze zdywersyfikowany portfel inwestycyjny jest w znacznej mierze zabezpieczony przed spadkiem jego wartości w wyniku opisanych zdarzeń, nie oznacza to jednak całkowitego bezpieczeństwa. Istnieje również cała grupa ryzyk, które dotykają wszystkich działających podmiotów i których zdywersyfikować nie można. Należą do nich krajowe i regionalne kryzysy finansowe, zmiany w systemie podatkowym, przewroty polityczne, konflikty zbrojne, itp.

Cel inwestycji czy cel: inwestycja?

W ostatnich latach wiedza o powyżej opisanych zjawiskach systematycznie rośnie i właściciele firm rodzinnych są coraz bardziej świadomi przedstawionych mechanizmów. Wyraźnie rośnie skłonność do korzystania ze wsparcia zewnętrznego celem bezpiecznego i efektywnego budowania wartości posiadanego majątku. Koniecznym elementem tego procesu jest właściwe rozpoznanie celów i możliwości inwestycyjnych. Jest to etap często nieświadomie pomijany, a przecież dopiero właściwe określenie celów inwestycyjnych jak i możliwości i chęci poniesienia ryzyka (co nie zawsze, a nawet rzadko, idzie w parze) daje podstawy do właściwego lokowania majątku osób zamożnych. W zależności od sytuacji życiowej, wieku, chęci pozostawienia majątku potomnym oraz od samych cech charakteru przedsięwzięcia inwestycyjne będą się istotnie różnić zarówno poziomem ryzyka, oczekiwaną stopą zwrotu oraz horyzontem inwestycyjnym.

Inwestor niejedno ma imię

Jedną z cenionych przez przedsiębiorców ścieżek pomnażania majątku są bezpośrednie inwestycje w udziały innych przedsiębiorstw, o dopasowanym do potrzeb inwestora profilu inwestycyjnym. W zależności od chęci „oddania” przez inwestora inicjatywy w zarządzaniu takim przedsięwzięciem wyróżnić można kilka typów tego rodzaju procesów. Zinstytucjonalizowaną formą prowadzenia tego typu inwestycji są fundusze szeroko określane mianem funduszy typu Venture Capital, które inwestują powierzony im kapitał w wybrane przez siebie przedsięwzięcia. Bezpośrednią formą jest działanie w charakterze tzw. Business Angel, czyli samodzielnego, osobistego wybierania i prowadzenia lub współprowadzenia przedsięwzięć inwestycyjnych. Istnieją również podmioty oferujące bardziej formalne, ale jednocześnie zindywidualizowane podejście do procesu inwestycyjnego, które wyszukują oraz pomagają wybrać projekt inwestycyjny, a po jego realizacji sprawują nadzór nad jej przebiegiem oraz organizują proces wyjścia z inwestycji. Zaletą takiego rozwiązania jest możliwość otrzymywania bieżącej informacji na temat przedmiotu swoich inwestycji, oraz realny wpływ na działalność przedsiębiorstw będących celem inwestycyjnym, przy czym poziom zaangażowania zależny jest wyłącznie od woli i chęci inwestora. Wykorzystanie posiadanych przez inwestora doświadczeń oraz jego sieci powiązań może zostać z powodzeniem wykorzystane w budowaniu wartości jego kapitału.