Jak MŚP mogą zdobywać zagraniczne rynki dzięki fuzjom i przejęciom?

Fuzje i przejęcia (M&A) stanowią dynamiczne narzędzie dla małych i średnich przedsiębiorstw, które chcą szybko zdobyć nowe rynki i zwiększyć swoją konkurencyjność. Proces rozwoju firmy może przebiegać na różne sposoby, jednak dominujące kierunki to wzrost organiczny oraz strategia M&A. Wzrost organiczny opiera się na stopniowym budowaniu struktur, co bywa czasochłonne i wymaga nakładów pracy. Z kolei strategia fuzji i przejęć umożliwia szybkie wejście na nowe rynki, skracając czas osiągania celów biznesowych i zapewniając natychmiastową obecność w nowym regionie.

W dzisiejszym, dynamicznie zmieniającym się świecie globalnych przemian, przedsiębiorstwa muszą reagować na pojawiąjące się wyzwania szybko i elastycznie. Decyzja o wejściu na nowy rynek często wymaga natychmiastowego działania, aby nie pozostawać w tyle za konkurencją. Budowanie od podstaw własnych struktur w obcym kraju nie tylko pochłania dużo czasu, ale również niesie ze sobą spore ryzyko niepowodzenia z powodu braku znajomości lokalnych realiów. Dodatkowo, kontekst kulturowy czy zbudowane już relacje przez lokalne podmioty mogą skutecznie utrudnić wejście nowej firmy. Istniejące sieci kontaktów biznesowych, lojalność klientów oraz ustalone procedury mogą sprawić, że nowemu graczowi trudno będzie zdobyć znaczący udział w rynku.

Remedium na te wyzwania jest prowadzenie zagranicznych fuzji i przejęć. Dzięki M&A firmy mogą nie tylko szybko zaistnieć na nowym rynku, ale także skorzystać z lokalnej wiedzy i doświadczenia przejmowanego podmiotu. Ścieżkę te przetarły już duże polskie firmy, takie jak Ciech, Allegro czy Maspex. Co istotne, nie tylko duże korporacje mają wstęp na tę drogę. Polskie małe i średnie przedsiębiorstwa coraz śmielej zerkają w kierunku zagranicznych fuzji i przejęć. Dostrzegają w nich szansę na dynamiczny rozwój, zwiększenie konkurencyjności oraz szybkie zdobycie nowych rynków. MŚP, choć dysponują mniejszymi zasobami, mogą z sukcesem wykorzystać M&A jako narzędzie do szybkiego reagowania na zmiany rynkowe i unikania barier związanych z różnicami kulturowymi czy regulacyjnymi. Jednakże proces ten wymaga starannego planowania i świadomego podejścia strategicznego, by mógł dostarczyć zakładanych rezultatów. Poniżej omówione zostały wskazówki, które pomogą odpowiednio przygotować się do takiego przedsięwzięcia.

Wyznaczenie celu strategicznego przed fuzją lub przejęciem

Pierwszym krokiem w rozważaniu międzynarodowych transakcji M&A jest jasno zdefiniowany cel strategiczny. Przedsiębiorstwo musi zrozumieć, dlaczego chce dokonać ekspansji i jakie korzyści ma przynieść przejęcie zagranicznej firmy. Kluczowe jest przeprowadzenie analizy luki zasobowej, która pozwoli zidentyfikować brakujące zasoby i kompetencje niezbędne do realizacji strategii. Taka analiza, oparta na solidnym budżecie przedsiębiorstwa, umożliwia nie tylko określenie potrzebnych aktywów, ale także momentu, w którym powinny one zostać włączone do działalności. Odpowiedzieć należy sobie na pytanie, co w szczególności chcemy nabyć. Rozpoznawalny lokalnie brand? Zbudowaną mozolnie sieć zaufanych, lokalnych dystrybutorów? Dogodnie zlokalizowane centrum dystrybucyjne? A może podmiot, dysponujący koncesją, której jako zagraniczny inwestor nie pozyskalibyśmy w krótkim czasie? Właściwe zidentyfikowanie potrzeby pozwoli przejść nam do kolejnego zadania – przygotowania listy potencjalnych celów do przejęcia.

Przed podjęciem decyzji o przejęciu warto rozważyć alternatywne scenariusze, takie jak rozwój organiczny (greenfield) czy partnerstwo strategiczne. Posiadanie planu „B” nie tylko pozwala na lepsze zrozumienie kosztów i korzyści każdej opcji, ale także wzmacnia pozycję negocjacyjną przedsiębiorstwa w kontekście rozmów z właścicielami firmy wytypowanej do nabycia. Jednocześnie, wiedza o tym, ile czasu i pieniędzy kosztować mogłoby budowanie zagranicznych struktur od zera pozwoli właściwie wycenić firmę do przejęcia i zwiększy szanse na przeprowadzenie efektywnej inwestycji.

Ocena potencjalnych firm do przejęcia na nowych rynkach

Kluczowym elementem w procesie M&A jest dokładne zmapowanie rynku i stworzenie rankingu potencjalnych celów. Warto opracować system oceny, który uwzględnia takie kryteria jak kondycja finansowa, kompetencje zarządu, jakość produktów czy zgodność z własnymi kryteriami inwestycyjnymi. Taki systematyczny przegląd umożliwia efektywne kierowanie zasobów i kontaktowanie się z najbardziej obiecującymi firmami.

Efektywne zarządzanie zasobami w procesie M&A

Przeprowadzanie zagranicznej transakcji może być obciążające dla organizacji, zwłaszcza dla MŚP, które nie dysponują dedykowanymi działami ekspansji czy inwestycji w swoich strukturach. Współpraca z zewnętrznymi doradcami może odciążyć wewnętrzne zasoby i zapewnić profesjonalne wsparcie na każdym etapie procesu. Warto zorientować się przed nawiązaniem współpracy czy dany podmiot posiada doświadczenie z realizacji zagranicznych projektów i czy należy do sieci zapewniającej dostęp do zaufanych, lokalnych partnerów.

Największe ryzyka w transakcjach międzynarodowych

Ekspansja międzynarodowa niesie ze sobą specyficzne ryzyka. Należy dostosować tolerancję na ryzyko, biorąc pod uwagę różnice kulturowe, prawne i biznesowe w nowych krajach. Automatyzacja procesów i poleganie na standardowych procedurach może być niebezpieczne w kontekście międzynarodowym. Każdy rynek ma swoje unikalne cechy, które muszą być uwzględnione w badaniu spółki (due diligence) i planowaniu integracji. Przenoszenie doświadczeń z realizacji projektów w jednym państwie na inne może źle się skończyć – zupełnie inaczej o przejęciu firmy rozmawia się z Włochami, Niemcami czy Brazylijczykami.

Rola działów operacyjnych w sukcesie fuzji

Włączenie działów operacyjnych na wczesnym etapie procesu jest kluczowe dla sukcesu transakcji. Ich wiedza i doświadczenie pozwalają na lepsze zrozumienie potencjalnych ryzyk i wyzwań. Ponadto, ich zaangażowanie sprzyja płynniejszej integracji po przejęciu, co jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na osiągnięcie zakładanych synergii.

Skuteczna integracja po przejęciu jako klucz do sukcesu

Statystyki pokazują, że wiele fuzji i przejęć nie przynosi oczekiwanych korzyści, głównie z powodu niewłaściwej integracji. Dla MŚP, które nie dysponują dużymi zasobami i nie mogą sobie pozwolić na fiasko dużego projektu, skuteczna integracja jest jeszcze bardziej krytyczna. Należy opracować szczegółowy plan integracji, uwzględniający zarówno aspekty operacyjne, jak i kulturowe. Eliminacja zbędnych procesów i skupienie się na głównym obszarze działalności pozwala uniknąć rozpraszania zasobów i zwiększa efektywność.

Fuzje i przejęcia stanowią interesujące narzędzie dla MŚP dążących do międzynarodowej ekspansji. Aby jednak w pełni wykorzystać ich potencjał, konieczne jest świadome i strategiczne podejście. Staranne planowanie, analiza ryzyk, zaangażowanie kluczowych działów oraz skuteczna integracja po przejęciu są fundamentami sukcesu. Polskie firmy mają przed sobą ogromne możliwości na arenie międzynarodowej, a właściwie przeprowadzone transakcje M&A mogą stać się trampoliną do osiągnięcia globalnego sukcesu.