Test zaspokojenia – nowy dokument w postępowaniu restrukturyzacyjnym

W Rządowym Centrum Legislacji na etapie rozpatrzenia przez Komitet do Spraw Europejskich znajduje się projekt ustawy w pełni implementujący Dyrektywę (UE) 2019/1023 w sprawie ram restrukturyzacji zapobiegawczej. Projekt ten wprowadza istotne zmiany w zasadach przyjmowania i zatwierdzania układów z wierzycielami, mające na celu zwiększenie efektywności postępowań restrukturyzacyjnych przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony najlepszych interesów wierzycieli. Jedną z nowinek wprowadzanych przez projektowaną ustawę będzie tzw. test zaspokojenia.

Test zaspokojenia i kryterium ochrony najlepszych interesów wierzycieli

Rewolucyjną zmianą, która może znacząco przyczynić się do wzrostu liczby przyjętych układów w postępowaniach restrukturyzacyjnych, jest wprowadzenie mechanizmu zatwierdzenia układu wbrew sprzeciwowi grup wierzycieli w trybie tzw. cross-class cramdown, pod warunkiem m.in. zgodności układu z kryterium ochrony najlepszych interesów wierzycieli. W tym celu ustawodawca wprowadza dodatkową instytucję – test zaspokojenia, którego zadaniem jest dostarczenie wierzycielom informacji o przewidywanym stopniu zaspokojenia ich wierzytelności w zależności od wybranego scenariusza postępowania: restrukturyzacji lub likwidacji majątku w ramach postępowania upadłościowego czy egzekucyjnego. Test zaspokojenia ma pełnić funkcję kontrolną ekonomicznej zasadności prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego.

Zgodnie z Dyrektywą spełnienie kryterium ochrony najlepszych interesów wierzycieli (z ang. “best-interest-of-creditors” test) oznacza sytuację, w której żaden wierzyciel wyrażający sprzeciw nie znalazłby się w wyniku zatwierdzenia układu w gorszej sytuacji, niż ta, w jakiej byłby w przypadku likwidacji poszczególnych składników majątku dłużnika czy sprzedaży całego przedsiębiorstwa jako kontynuującego działalność. Wymóg weryfikacji spełnienia kryterium ochrony najlepszych interesów wierzycieli oraz konieczność przeprowadzenia wycen ograniczono w Dyrektywie do sytuacji, w których układ (plan restrukturyzacyjny) został zakwestionowany przez zainteresowanego uczestnika, wyrażającego sprzeciw na podstawie zarzutu naruszenia tego kryterium.

Kiedy i w jakim kształcie sporządzać test zaspokojenia?

Ustawodawca zamierza wprowadzić wymóg sporządzenia testu zaspokojenia jako obligatoryjnego dokumentu w każdym postępowaniu restrukturyzacyjnym, z wyjątkiem mikroprzedsiębiorstw. Takie działanie uzasadniono koniecznością dostarczenia wierzycielom z odpowiednim 30-dniowym wyprzedzeniem danych niezbędnych do podjęcia świadomej decyzji o sposobie głosowania nad układem. Wybór scenariusza postępowania jest ważny, gdyż ma bezpośredni wpływ na stopień zaspokojenia wierzycieli. Dla przykładu od wycen wartości przedmiotu zabezpieczenia będzie zależała wysokość wypłat na rzecz wierzycieli, przy założeniu utrzymania zabezpieczenia i przesunięcia terminów płatności.

Zgodnie z projektem ustawy test zaspokojenia powinien zawierać m.in:

• wartość przedsiębiorstwa dłużnika przy założeniu realizacji planu restrukturyzacyjnego i kontynuacji działalności gospodarczej,
• wartość majątku dłużnika przy założeniu ogłoszenia jego upadłości i sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości,
• wartość majątku dłużnika przy założeniu ogłoszenia jego upadłości, odstąpienia od sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości i sprzedaży poszczególnych składników majątku.
• opis metod wyceny i założeń przyjętych w trakcie ich sporządzenia;
• informację o przewidywanym stopniu zaspokojenia wierzycieli, których wierzytelności są objęte układem, w postępowaniu upadłościowym, zawierające m.in.: wartość majątku dłużnika, przewidywany czas trwania postępowania upadłościowego, szacowane koszty postępowania i inne zobowiązania masy upadłości wraz z wskazaniem kategorii, w której w postępowaniu upadłościowym byliby zaspokajani wierzyciele stanowiący grupy reprezentujące odrębne kategorie interesu.
• ocenę czy wierzytelności objęte układem będą zaspokojone w wyższym stopniu w przypadku zawarcia i wykonania układu, czy w postępowaniu alternatywnym.

Kto za niego odpowiada, a kto wykonuje test zaspokojenia?

Osobą odpowiedzialną za sporządzenie testu zaspokojenia jest nadzorca lub zarządca, ale może on zlecić przygotowanie wycen osobom trzecim. Współpraca doradcy restrukturyzacyjnego z ekspertami ds. wyceny tzw. distressed assets, a także finansowymi doradcami w procesach restrukturyzacyjnych pozwala zminimalizować ryzyko kwestionowania wycen w kolejnych etapach postępowania oraz zgłaszania przez wierzycieli zastrzeżeń, opartych na zarzucie naruszenia kryterium ochrony ich najlepszych interesów. Uzasadnione zakwestionowanie układu przez wierzyciela poprzez wykazanie, że w postępowaniu upadłościowym znalazłby się w lepszej sytuacji niż w ramach wykonania układu stanowi przesłankę do odmowy zatwierdzenia układu przez sąd.

W przypadku zgłoszenia zastrzeżeń przez wierzyciela sąd może zobowiązać doradcę restrukturyzacyjnego do przedłożenia opinii weryfikującej test zaspokojenia, wskazując podmiot wykonujący. Decyzja czy przedłożone w ramach testu wyceny wymagają powołania eksperta dla weryfikacji przedstawionych w nich obliczeń, czy też są one wystarczająco jasne należy jednak do sądu. Wiedza ekspercka w opracowaniu wycen, w tym szczegółowy opis przyjętych założeń, ma kluczowe znaczenie. Nie tylko zwiększa wiarygodność wycen, ale także minimalizuje ryzyko zgłaszania zastrzeżeń, eliminując podstawy do wątpliwości ze strony wierzycieli. Sytuacja, w której sąd zdecyduje się zlecić przygotowanie opinii weryfikującej test zaspokojenia, jest podwójnie niekorzystna dla przedsiębiorcy, ponieważ nie tylko zwiększa koszty postępowania, ale również znacząco wydłuża czas jego trwania.

Znaczenie testu zaspokojenia w toku głosowania za lub przeciw układowi

Reasumując, test zaspokojenia ma stanowić tzw. analizę porównawczą skutków realizacji planu restrukturyzacyjnego z likwidacją majątku w ramach postępowania upadłościowego lub egzekucyjnego. Rzetelnie przygotowany pozwoli wierzycielom na podjęcie świadomej decyzji w głosowaniu za lub przeciw układowi, jak również będzie stanowić potwierdzenie spełnienia kryterium najlepszej ochrony wierzycieli w sytuacji zatwierdzenia układu wbrew sprzeciwowi części grup wierzycieli. Pomimo, iż jest nową instytucją w pewnych częściach będzie powielał informacje zawarte w planie restrukturyzacyjnym. Dodatkowo, będzie stanowił solidną bazę do opracowania testu prywatnego wierzyciela lub testu prywatnego inwestora.

Na etapie konsultacji publicznych zgłoszono szereg uwag dotyczących wprowadzenia nowej instytucji w postaci testu zaspokojenia. Wskazywano przede wszystkim na jego zbędność, ograniczoną wartość merytoryczną, zbliżony charakter do testu prywatnego wierzyciela i poddawano w wątpliwość wyłączenie mikroprzedsiębiorców spod obowiązku przygotowania testu. Stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości pozostaje niezmienne a zgłoszone w tym zakresie uwagi nie zostaną uwzględnione. Jak uzasadniono „test zaspokojenia jest niezbędny na wstępnym etapie postępowania po to, aby móc ocenić, które postępowanie będzie korzystniejsze dla wierzycieli. Pozwoli to wierzycielom na świadome podjęcie decyzji w przedmiocie głosowania nad układem. Wyłączeniu podlegają jedynie mikroprzedsiębiorcy jako podmioty prowadzące działalność gospodarczą w niewielkim zakresie, nieposiadające odpowiedniego zaplecza do tworzenia dodatkowych dokumentów.”