Joanna Łapińska, Autor w serwisie CMT Advisory

W firmach rodzinnych szczególnie istotną kwestią jest sukcesja. Niejednokrotnie następuje ona nie przez przekazanie firmy następcom prawnym ale przez jej dziedziczenie po śmierci przedsiębiorcy. W praktyce obrotu gospodarczego często można spotkać przypadki gdy po śmierci założyciela firmy jego rodzina, często zatrudniona w tej firmie, decyduje się na kontynuację działalności. Decyzja ta wywołuje szereg konsekwencji na gruncie podatkowym. Dziedziczenie przedsiębiorstwa osoby fizycznej Przedsiębiorstwo osoby fizycznej może być przedmiotem dziedziczenia jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. To czy zajdzie konieczność zapłaty podatku w związku z otrzymaniem spadku zależy od tego jaki stopień pokrewieństwa łączył spadkobiercę i spadkodawcę (do jakiej grupy podatkowej można zaliczyć osobę otrzymującą spadek). II i III grupa (np. zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców) będzie zobowiązana zapłacić podatek od spadku. W przypadku jednak najbliższej rodziny (zaliczanej na gruncie podatku od spadków i darowizn do I grupy podatkowej obejmującej m.in. żonę, dzieci i rodzeństwo) nie wystąpi konieczność uiszczenia podatku w związku z dziedziczeniem firmy. Możliwe będzie bowiem skorzystanie ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem iż spadkobierca zgłosi nabycie własności rzeczy i praw majątkowych składających się na przedsiębiorstwo właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. Nabycie w drodze spadku przedsiębiorstwa przez syna bądź wnuka spadkodawcy nie będzie zatem podlegać opodatkowaniu, pod warunkiem że w odpowiednim terminie poinformuje on urząd skarbowy o fakcie nabycia. Inaczej będzie jednak w przypadku dziedziczenia przez np. siostrzeńca. Z uwagi iż na gruncie podatkowym nie jest on traktowany jak najbliższa rodzina, po jego stronie zaistnieje obowiązek rozliczenia podatku w związku z takim nabyciem. Śmierć podatnika Przepisy podatkowe nie regulują wprost wszystkich kwestii związanych ze śmiercią przedsiębiorcy. W praktyce śmierć podatnika, nawet jeśli spadkobierca decyduje się na kontynuowanie działalności, rodzi szereg obowiązków o charakterze organizacyjnym. Pojawia się m.in. obowiązek wyrejestrowania zmarłego przedsiębiorcy z VAT. Obowiązek zgłoszenia faktu zaprzestania prowadzenia działalności przez spadkodawcę spoczywa na jego następcy prawnym – osobie dziedziczącej firmę. Należy również pamiętać, iż spadkobierca, w przypadku kontynuacji działalności, musi uzyskać (jeśli jeszcze nie posiada) własny numer NIP, regon czy VAT oraz zarejestrować się do ZUS. W przypadku gdy przedmiotem dziedziczenia jest przedsiębiorstwo osoby fizycznej nie można bowiem kontynuować działalności z zastosowaniem numerów zmarłego przedsiębiorcy. Dodatkowo warto pamiętać, iż w związku z dziedziczenie przedsiębiorstwa i kontynuacją działalności, na spadkobiercę przechodzą majątkowe prawa i obowiązki podatkowe zmarłego przedsiębiorcy (np. prawo do zwrotu podatku, zaległości podatkowe) oraz prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (np. prawo do korekty deklaracji). Spadkobierca będzie miał także możliwość amortyzacji nabytych w drodze spadku składników majątkowych.

Joanna Łapińska

Artykuły i publikacje:

Dziedziczenie przedsiębiorstwa – aspekt podatkowy

Krajowa Administracja Skarbowa – Rozszerzenie kompetencji kotrolujących

Największe IPO tego roku