Plan restrukturyzacyjny czy plan na restrukturyzację? Praca zespołowa a może „challenge” dla księgowej

Każde postępowanie restrukturyzacyjne wymaga opracowania i złożenia do akt sądowych planu restrukturyzacyjnego. Dodatkowo, na potrzeby dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego czy złożenia wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, przygotowuje się wstępny plan restrukturyzacyjny.

Wstępny plan restrukturyzacyjny

W postępowaniu o zatwierdzenie układu, wstępny plan restrukturyzacyjny opracowuje wybrany przez dłużnika doradca restrukturyzacyjny, pełniący funkcję nadzorcy układu. Ze względu na potrzebę uzyskania ochrony przeciwegzekucyjnej przedsiębiorcom w tarapatach finansowych zależy na możliwie jak najszybszym obwieszczeniu dnia układowego, co powoduje, że wstępny plan sporządzany w tym celu jest często przygotowywany ad hoc, aby jedynie spełniać minimalne wymogi ustawowe.
Następnie sporządzany jest plan restrukturyzacyjny, stanowiący część sprawozdania nadzorcy układu, które składane jest wraz z wnioskiem dłużnika o zatwierdzenie układu. Z jednej strony, czas na złożenie wniosku o zatwierdzenie układu wynosi maksymalnie 3 miesiące liczone od daty ustalonego dnia układowego (lub 4 miesiące od dnia dokonania obwieszczenia w KRZ). Z drugiej strony, dane zawarte w planie restrukturyzacyjnym są kluczowe zarówno do przygotowania propozycji układowych, jak i do udzielania wierzycielom informacji o sytuacji majątkowej dłużnika oraz możliwości wykonania układu, co mocno skraca czas dostępny na jego przygotowanie.

W postępowaniach sądowych wstępny plan restrukturyzacyjny stanowi część wniosku dłużnika o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, a w przypadku postępowania sanacyjnego należy dodatkowo wykazać, że wdrożenie wstępnego planu przywróci przedsiębiorstwu zdolność do wykonywania zobowiązań.

Dłużnik ma możliwość samodzielnego przygotowania i złożenia wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, lecz ze względu na ryzyko licznych braków formalnych i potrzebę szybkiego działania zalecane jest skorzystanie z pomocy specjalistów. 

Wybór osoby lub podmiotu świadczącego usługi doradztwa restrukturyzacyjnego nie powinien być pochopny, ponieważ decyzja ta ma kluczowe znaczenie dla powodzenia całego procesu restrukturyzacji. Niejednokrotnie, gdy przedsiębiorstwo staje w obliczu problemów finansowych, pierwszą osobą, do której się zwraca, jest jego prawnik.

Dłużnik oczekuje, że to prawnik przeprowadzi go przez proces restrukturyzacji, współpracując z doradcami restrukturyzacyjnymi lub przynajmniej polecając kompetentnego specjalistę. Z tego względu ścisła współpraca radców prawnych z licencjonowanymi doradcami restrukturyzacyjnymi i specjalistami z zakresu finansów jest kluczowa dla zapewnienia kompleksowej obsługi klientów.

Plan restrukturyzacyjny

Sąd, wydając postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, powołuje nadzorcę sądowego lub zarządcę. Osoba ta może być wskazana przez dłużnika we wniosku o otwarcie postępowania, pod warunkiem dołączenia do wniosku zgody wierzyciela lub wierzycieli mających łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności, co zostało uregulowane w art. 38 i 51 ustawy Prawo restrukturyzacyjne. Prowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego od etapu doradztwa aż do jego zakończenia przez jeden zespół niesie wymierne korzyści. Taki model zapewnia spójność strategiczną, lepszą koordynację działań oraz szybsze reagowanie na zmieniające się warunki, co może przyczynić się do bardziej efektywnego zaplanowania i skuteczniejszego wdrożenia działań naprawczych, skutkując szybkim powrotem przedsiębiorstwa na właściwe tory. Termin na złożenie planu restrukturyzacyjnego do sądu wynosi 30 dni od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. W postępowaniu sanacyjnym w uzasadnionych przypadkach termin ten może zostać przedłużony do 3 miesięcy. 

Reasumując, w większości przypadków czas na opracowanie planu restrukturyzacyjnego jest krótki, co często wymaga działania zespołowego. Zdarzają się sytuacje, w których dłużnik potrzebuje czasu np. na sprzedaż posiadanych nieruchomości i w tym celu otwiera postępowanie restrukturyzacyjne, oferując wierzycielom zaspokojenie ze środków pochodzących ze sprzedaży danego aktywa. Zdecydowanie częściej spłaty rat układowych są planowane z generowanych zysków z działalności podstawowej, a restrukturyzowany podmiot, aby móc kontynuować działalność, wymaga nie tylko restrukturyzacji zaległych zobowiązań, ale także przywrócenia rentowności poprzez wdrożenie działań naprawczych. Samo ustalenie na nowo terminów spłaty zadłużenia nie gwarantuje długoterminowej poprawy efektywności operacyjnej ani skutecznej realizacji zatwierdzonego układu. W takich sytuacjach prace analityczne należy rozpocząć jak najwcześniej, aby zmniejszyć ryzyko konieczności wprowadzania radykalnych, kosztownych zmian w strukturze przedsiębiorstwa.

Dobrze przygotowany plan restrukturyzacyjny – uwzględniający trafnie dobrane środki restrukturyzacyjne oraz realistyczne założenia finansowe – wymaga dogłębnej analizy modelu biznesowego dłużnika, rzetelnej oceny jego kondycji finansowej, identyfikacji rzeczywistych przyczyn trudności finansowych oraz szczegółowego badania rynku, na którym działa. Jest to złożony projekt, dlatego warto utworzyć zespół projektowy już na etapie identyfikacji zagrożenia niewypłacalnością.

Poniżej prezentujemy główne etapy procesu restrukturyzacji oraz model współpracy utworzonego w tym celu zespołu projektowego.

Etapy procesu restrukturyzacji z udziałem prawników i doradców finansowych

Etap 1 – Gearing up for action – haste makes waste

• Wnikliwa diagnoza sytuacji finansowej i prawnej firmy
• Identyfikacja źródeł ryzyka i ocena struktury zadłużenia
• Opracowanie spójnej strategii działania
• Wybór właściwego rodzaju postępowania

Etap 2 – Kick things off

• Wypracowanie procedur skutecznej komunikacji z interesariuszami
• Wstępny, ale przemyślany plan restrukturyzacyjny
• Kompletny wniosek o otwarcie postępowania
• Pozyskiwanie źródeł finansowania kapitału obrotowego

Etap 3 – Let’s put our heads together

• Rzetelny i przekonywujący plan restrukturyzacyjny
• Strategiczne rozplanowanie procesu wdrażania działań naprawczych
• Wyważone i możliwe do wykonania propozycje układowe
• Negocjacje z wierzycielami i przyjęcie układu

Etap 4 – Reap the rewards

• Przywrócenie płynności finansowej
• Optymalizacja kosztów i poprawa rentowności
• Zatwierdzenie układu z wierzycielami
• Wykonanie układu i długoterminowy rozwój

Rola doradcy finansowego w procesie restrukturyzacyjnym

Krok 1 – Diagnoza sytuacji

Konsultacje i doradztwo specjalistyczne. Nasi eksperci, po dokonaniu analizy modelu biznesowego przedsiębiorstwa, wspierają klientów w analizach finansowych oraz wyborze optymalnego scenariusza działania.

Krok 2 – Przygotowanie do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego

Przygotowanie dokumentów na potrzeby otwarcia postępowania lub dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Nasi eksperci opracowują wstępny plan restrukturyzacyjny, stanowiący solidną bazę do dalszego planowania działań naprawczych.

Krok 3 – W toku postępowania: strategia i prognozowanie finansowe

Planowanie procesu restrukturyzacji i formułowanie propozycji układowych. Nasi eksperci we współpracy z nadzorcą lub zarządcą oraz dłużnikiem opracowują właściwy plan restrukturyzacyjny, budują modele finansowe przekładając założenia biznesowe na liczby pozwalające zaprezentować prognozy finansowe, przygotowują testy prywatnego wierzyciela, testy zaspokojenia, analizują przyszłe przepływy pieniężne, wspierają nadzorców i zarządców w przygotowaniu propozycji układowych.

Krok 4 – Realizacja układu i powrót na ścieżkę rozwoju

Realizacja układu i odbudowa zdolności przedsiębiorstwa do konkurowania i rozwoju działalności. Nasi eksperci wspierają doradców restrukturyzacyjnych w przygotowaniu opinii o możliwości wykonania układu, zarządców w przygotowaniu sprawozdań rachunkowych, monitorują realizację planu finansowego i inicjują działania korygujące.

Z przeprowadzonych własnych badań naukowych dr Ulyany Zaremby nad skutecznością postępowań restrukturyzacyjnych* wynika, że niezależnie od rodzaju postępowania sądowego (przyśpieszonego postępowania układowego, układowego, sanacyjnego) połowa otwartych postępowań restrukturyzacyjnych zostaje umorzona. Podobny odsetek stanowią upadłości i likwidacje po nieudanej próbie restrukturyzacji zadłużenia. Udział układów zatwierdzonych przez sąd w ogóle restrukturyzacji sądowych kształtował się na poziomie 44%, z czego w okresie realizacji badań 57% było w trakcie wykonywania, 27% zostało uchylonych przez sąd, a tylko 16% w całości wykonanych. Wyniki badań potwierdzają, że otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego w ponad połowie przypadków nie było skuteczne a restrukturyzacja długu w drodze zawarcia układu z wierzycielami nie zawsze okazuje się wystarczająca do uniknięcia upadłości.

*Badanie przeprowadzono w I kw. 2024 r. i objęto nim wszyst- kie sądowe postępowania restrukturyzacyjne otwarte w latach 2016-2022 przez spółki prawa handlowego. Z pełnym tekstem artykułu naukowego można zapoznać się w numerze 87(1) 2025 kwartalnika Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny.

Podsumowując, planowanie restrukturyzacji to złożony i wieloetapowy proces, który wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu prawa restrukturyzacyjnego, finansów i zarządzania. Plan restrukturyzacyjny opracowywany w postępowaniu restrukturyzacyjnym może być jedynie odtwórczym dokumentem spełniającym formalne wymogi ustawy albo realnym narzędziem naprawczym, które nie tylko zawiera eksperckie wskazówki i konkretne rozwiązania wspierające przywrócenie płynności finansowej przedsiębiorstwa, ale także pomaga zbudować zdolność do wykonania układu. Eksperci CMT aktywnie wspierają zespoły radców prawnych i doradców restrukturyzacyjnych, angażując się w realizację projektów restrukturyzacyjnych i transakcyjnych. Jeśli jesteś radcą prawnym, adwokatem, doradcą restrukturyzacyjnym lub zarządzasz spółką w trudnej sytuacji finansowej i potrzebujesz wsparcia w pokonaniu trudności finansowych – napisz do nas. Nie tylko dołączamy do zespołów projektowych, ale również je inicjujemy i prowadzimy, oferując kompleksowe wsparcie na każdym etapie procesu restrukturyzacyjnego.