Postępowania restrukturyzacyjne i ich rodzaje
Z założenia postępowania restrukturyzacyjne prowadzi się wobec dłużników niewypłacalnych bądź zagrożonych niewypłacalnością. Mają na one przede wszystkim na celu zastosowanie licznych procedur naprawczych, tak aby uniknąć ogłoszenia przez dłużnika upadłości. W zależności od sytuacji ekonomicznej dłużnika, postępowania restrukturyzacyjne są prowadzone przy wykorzystaniu odpowiednich procedur w taki sposób, aby rozwiązać problem z niewypłacalnością dłużnika, przy jednoczesnym poszanowaniu słusznych interesów wierzycieli.
Wdrożenie środków restrukturyzacyjnych oraz zawarcie układu z wierzycielami ma pozwolić przezwyciężyć problemy finansowo-ekonomiczne dłużnika przy jednoczesnym zaspokojeniu wierzycieli w zakresie, w jakim zostało to ustalone w ramach zawartego układu. Postępowanie restrukturyzacyjne ma pomóc dłużnikowi stanąć na nogi i przywrócić mu płynność finansową oraz możliwość ponownej aktywnej działalności na rynku. Jednakże w pierwszej kolejności, postępowanie restrukturyzacyjne ma uchronić dłużnika przed upadłością. Z założenia upadłość ma być rozwiązaniem ostatecznym, gdy dłużnika nie da się już uratować.
Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne rozróżnia cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, które stosowane są w zależności od sytuacji dłużnika, jego możliwości oraz potrzeb:
- Postępowanie o zatwierdzenie układu,
- Przyspieszone postępowanie układowe,
- Postępowanie układowe,
- Postępowanie sanacyjne.
W kolejności od postępowania o zatwierdzenie układu, rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych charakteryzują się rosnącym stopniem sformalizowania, rosnącą ochroną dłużnika, rosnąca rola organów niezależnych od dłużnika oraz malejąca rola dłużnika.
Docelowo każdy z czterech rodzajów procesów restrukturyzacyjnych kończy się zawarciem układu z wierzycielami, tj. pozytywną oceną przez wierzycieli propozycji układowych złożonych przez dłużnika oraz zagłosowaniem przez większość z nich za przyjęciem układu. Następnym krokiem, po przyjęciu przegłosowanego układu przez sędziego-komisarza, jest jego zatwierdzenie przez sąd – wówczas oficjalnie kończy się proces restrukturyzacyjny.
Po zakończeniu procesu następuje czas wykonania przez dłużnika układu, czyli spłata wierzycieli zgodnie z założeniami przyjętego i zatwierdzonego przez sąd układu.
Postępowanie o zatwierdzenie układu
Jest najkrótszym, najprostszym i najmniej sformalizowanym rodzajem postępowań restrukturyzacyjnych, w którym udział sądu jest minimalny i ogranicza się jedynie do zatwierdzenia układu.
Dłużnik jest odpowiedzialny za wybranie nadzorcy układu, przygotowanie propozycji układowych oraz przedstawienie ich wierzycielom i zebranie głosów w celu zawarcia układu. Zachowuje on również prawo do zarządzania majątkiem oraz dokonywania czynności zwykłego zarządu oraz czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu.
Wybór postępowania o zatwierdzenie układu jest racjonalne w przypadku dłużników, którzy wciąż są w stanie regulować na bieżąco swoje zobowiązania, lecz przewidują, że będą mieli w najbliższej przyszłości problemy finansowe. Może być ono przeprowadzone, jeśli suma wierzytelności spornych nie przekracza 15% ogólnej sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.
Postępowanie o zatwierdzenie układu wiąże się z niższymi kosztami oraz szybszym zawarciem układu niż ma to miejsce w przypadku pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych, z drugiej jednak strony dłużnik nie jest chroniony przed wierzycielami – nie występuje zawieszenie postępowań egzekucyjnych ani uchylenie dokonanych zajęć rachunków bankowych.
Przyspieszone postępowanie układowe
Założeniem przyspieszonego postępowania układowego jest umożliwienie zawarcia układu z wierzycielami w trybie uproszczonym. Może być ono jednak przeprowadzone tylko w przypadku, jeśli suma wierzytelności spornych nie przekracza 15% ogólnej sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Wierzyciele nie mają wówczas wpływu na treść spisu wierzytelności, natomiast to sąd wybiera niezależnego nadzorcę sądowego kontrolującego czynności dłużnika (m.in. składane propozycje układowe) oraz sporządzającego plan restrukturyzacyjny.
W przyspieszonym postępowaniu układowym dłużnik zachowuje prawo do zarządzania majątkiem oraz dokonywania czynności zwykłego zarządu. Wymagana jest zgoda nadzorcy sądowego w przypadku czynności przekraczających zwykły zarząd. Dłużnik nie ma zatem pełnej kontroli nad swoim przedsiębiorstwem.
Otwarcie przyspieszonego postępowania układowego wiąże się z zawieszeniem postępowań egzekucyjnych wobec dłużnika oraz możliwością uchylenia dokonanych zajęć jego rachunków bankowych. Dłużnik może mieć również zapewnioną ochronę przed egzekucjami wierzycieli nieobjętych układem, poprzez zawieszenie ich na 3 miesiące.
Z założenia przyspieszone postępowanie układowe ma się charakteryzować relatywnie szybkim przeprowadzeniem postępowania przy jednoczesnej ochronie dłużnika przed egzekucjami. W praktyce jednak często postępowania te przedłużają się, czasem nawet do kilkunastu miesięcy.
Postępowanie układowe
Jest postępowaniem analogicznym do przyspieszonego postępowania układowego, z tą różnicą, iż jest skierowane do dłużników, dla których suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekroczy 15% ogólnej sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Różnica ta sprawia, iż wierzyciel nie umieszczony w spisie wierzytelności może złożyć sprzeciw odnośnie pominięcia go, podobnie jak wierzyciel biorący udział w postępowaniu może złożyć sprzeciw odnośnie umieszczenia ich w spisie wierzytelności.
Postępowanie układowe trwa nawet do kilku miesięcy dłużej niż przyspieszone postępowanie układowe. Dłużnik we wniosku o otwarcie postępowania musi wykazać, że w toku postępowania będzie w stanie na bieżąco regulować zobowiązania powstałe po otwarciu restrukturyzacji.
Otwarcie postępowania układowego, podobnie jak w przypadku przyspieszonego postępowania układowego, wiąże się z zawieszeniem postępowań egzekucyjnych wobec dłużnika oraz możliwością uchylenia dokonanych zajęć jego rachunków bankowych. Dłużnik może mieć również zapewnioną ochronę przed egzekucjami wierzycieli nieobjętych układem, poprzez zawieszenie ich na 3 miesiące.
Postępowanie sanacyjne
Postępowanie sanacyjne charakteryzuje się największym poziomem rygoru oraz największym udziałem w postępowaniu organów niezależnych od dłużnika. Polega ono nie tylko na zrestrukturyzowaniu zadłużenia, jak pozostałe postępowania, lecz również ma doprowadzić do uzdrowienia sytuacji ekonomicznej dłużnika poprzez wdrażanie działań sanacyjnych mających na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania bieżących zobowiązań.
W postępowaniu sanacyjnym majątek należący do dłużnika staje się masą sanacyjną, a zarząd nad masą sanacyjną zostaje przekazany zarządcy. Dłużnik zostaje więc odsunięty od zarządzania przedsiębiorstwem. Bardzo często niezbędnym krokiem postępowania sanacyjnego jest pozyskanie finansowania zewnętrznego.
Postępowanie sanacyjne zapewnia dłużnikowi najpełniejszą ochronę przed egzekucjami, w tym przed wierzycielami zabezpieczonymi rzeczowo oraz wierzycielami pozaukładowymi. Daje ono również możliwość redukcji zatrudnienia na zasadach odpowiadających postępowaniom upadłościowym. Sanacja daje również możliwość odstąpienia przez zarządcę od umów oraz sprzedaży zbędnych aktywów bez obciążeń.
Postępowanie sanacyjne jest procesem kosztownym i długotrwałym, trwającym nawet w niektórych przypadkach 3 lata. Niejednokrotnie wiąże się niestety z niechęcią podmiotów zewnętrznych do współpracy z dłużnikiem znajdującym się w sanacji.
Dowiedz się więcej:
1. Przesłanki do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego oraz wpływ na działalność przedsiębiorstwa dłużnika
2. Czym jest plan restrukturyzacyjny i czemu służy?
Zapraszamy również do śledzenia naszego profilu na LinkedIn. Na bieżąco informujemy tam o nowych opracowaniach i komentarzach naszego autorstwa.
