Kontrole cen transferowych w Polsce w latach 2022-2024 – statystyki i komentarze

Zagadnienie cen transferowych pozostaje jednym z priorytetowych obszarów zainteresowania przez organy administracji skarbowej.

W związku z tym podatnicy, którzy zawierają zarówno transakcje kontrolowane z podmiotami powiązanymi, jak i niekontrolowane z podmiotami z rajów podatkowych, powinni w sposób szczególny przyjrzeć się warunkom w realizowanych transakcjach oraz przyjętej polityce cen transferowych. Aby minimalizować ryzyko związane z nałożeniem dość dotkliwych sankcji z tytułu niewywiązania się z obowiązków podatkowych lub stosowania cen nierynkowych, podatnicy powinni aktualizować posiadane analizy cen transferowych oraz na bieżąco prowadzić dokumentacje cen transferowych, a także składać informację o cenach transferowych wraz z oświadczeniem.

W 2022 roku przeprowadzono 370 kontrole z zakresu cen transferowych. Z kolei w latach 2023-2024 zauważalny jest spadek liczby wszczynanych kontroli skarbowych – 259 w 2024 roku.

Kontrole z zakresu cen transferowych przeprowadzane są głównie w ramach podatku dochodowego od osób prawnych. W 2024 roku 258 kontroli zostało przeprowadzonych w związku z weryfikacją podatku dochodowego od osób prawnych, z kolei z tytułu kontroli podatku dochodowego od osób fizycznych 1.

Od lat największa liczba kontroli przeprowadzana jest przez Izbę Administracji Skarbowej (IAS) w Warszawie. W 2024 roku IAS w Warszawie przeprowadziła 82 kontrole. Na kolejnych miejscach znalazły się w 2024 roku IAS w Szczecinie, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie oraz Katowicach, które przeprowadziły odpowiednio 24, 19, 18, 18 oraz 16 kontroli. 

Poniżej przedstawiono zestawienie dotyczące liczby przeprowadzonych kontroli w latach 2022–2024 z podziałem na Izby Administracji Skarbowej.

Tabela 1. Liczba przeprowadzonych kontroli w latach 2022–2024 z podziałem na Izbę Administracji Skarbowej

Pomimo spadku liczby przeprowadzanych kontroli, zauważalny jest wysoki wzrost efektywności podejmowanych działań przez organy skarbowe. Sposób przeprowadzanych kontroli podatkowych na przestrzeni lat uległ znaczącej zmianie. Obecnie nie wystarczy posiadać dokumentację cen transferowych. Działania z zakresu cen transferowych podejmowane przez podatników powinny być poprzedzone wnikliwą analizą, indywidualnie dla każdego przypadku, co wiąże się z przygotowaniem w sposób kompletny oraz rzetelny dokumentacji cen transferowych, a także analizy benchmarkingowej określającej rynkową cenę w danej transakcji. Organy podatkowe przeprowadzają kontrole dokładnie oraz merytorycznie. Administracja skarbowa posiada właściwe narzędzia oraz bazy danych, które umożliwiają w odpowiedni sposób zbadać warunki danej transakcji, w tym jej rynkowość. Efektem tego jest wynik kwoty doszacowanego dochodu w ramach kontroli z zakresu cen transferowych w 2024 r. wynoszący 804 339 700,32 zł, w tym z tytułu kontroli podatkowych 44 032 708,82 zł, natomiast z tytułu kontroli celno-skarbowych 760 306 991,50 zł. Jest to wzrost skuteczności w porównaniu z 2023 rokiem o 80%.

W 2023 roku podatnikom objętym kontrolami cen transferowych doszacowano średnio dochód w wysokości 1 329 158,17 zł, z kolei w 2024 roku kwota ta wyniosła 3 105 558,69 zł, co daje wzrost o 134%.

W poniższej tabeli przedstawiono kwoty doszacowanego dochodu dokonane w ramach przeprowadzonych kontroli cen transferowych w latach 2022-2024 z podziałem na rodzaj kontroli.

Tabela 2. Kwoty doszacowanego dochodu dokonane w ramach przeprowadzonych kontroli cen transferowych w latach 2022-2024 z podziałem na rodzaj kontroli

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o podatku dochodowym od osób fizycznych reguluje kwestie związane z obowiązkami z zakresu cen transferowych. Podatnicy są zobowiązani do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych, za dany rok podatkowy w terminie do końca dziesiątego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, a grupowej dokumentacji cen transferowych w terminie do końca dwunastego miesiąca. W przypadku niewywiązania się przez podatników z obowiązków dokumentacyjnych lub stosowania nierynkowych cen w transakcjach kontrolowanych, zarówno na podatnika, jak i kierownika jednostki mogą zostać nałożone sankcje, tj. sankcje dla przedsiębiorstwa oraz sankcje karno-skarbowe dla osób odpowiedzialnych za ceny transferowe.

W sytuacji gdy podatnik stosuje nierynkowe ceny, przedsiębiorstwo może zostać ukarane dodatkowym zobowiązaniem podatkowym, które wynosi:

• 10% sumy nienależnie wykazanej lub zawyżonej straty podatkowej i niewykazanego
  w całości lub części dochodu do opodatkowania w zakresie wynikającym z decyzji,

• 20% (podwojenie sankcyjnej stawki), jeżeli podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 mln zł (w zakresie nadwyżki ponad tę kwotę) lub podatnik nie przedłoży dokumentacji podatkowej,
• 30% (potrojenie sankcyjnej stawki) jeżeli kwota przekracza 15 mln i podatnik nie przedłoży dokumentacji cen transferowych dla danej transakcji (chyba, że zostanie ona uzupełniona w terminie wskazanym przez organ podatkowy, nie dłuższym niż 14 dni).

Z kolei, sankcje karno-skarbowe, które mogą zostać nałożone na kierownika jednostki wynoszą:

• do 720 stawek dziennych – odpowiedzialność za niewypełnienie obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych (lokalnej lub grupowej),
• do 720 stawek dziennych – sporządzenie dokumentacji cen transferowych niezgodnie ze stanem rzeczywistym,
• do 240 stawek dziennych – sporządzenie dokumentacji po terminie, podlega karze grzywny.

Stawka dzienna wynosi od 1/30 wynagrodzenia i nie może przekraczać jej czterystukrotności.

Tabela 3. Grzywny za przestępstwa i wykroczenia skarbowe od 1 stycznia 2025 r. do 31 grudnia 2025 r.

Źródło: Opracowanie własne.