Przegląd metodyki (modeli) wyceny obligacji i innych instrumentów finansowych
Wycena instrumentów finansowych jest szczególnie podatna na jakość zastosowanych danych oraz na sposób ich wykorzystania. Niezbędna jest zatem ocena ich spójności oraz poprawności. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2020 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych modele wyceny stosowane do wyceny aktywów finansowych powinny podlegać okresowemu przeglądowi nie rzadziej niż raz do roku.
Elementy przeglądy modeli wyceny obligacji
Rozporządzenie Unii Europejskiej, do którego odwołuje się Ministerstwo Finansów, definiując wymagany zakres przeprowadzanego przeglądu wskazuje na jego następujące elementy:
- zweryfikowanie wycen poprzez porównanie z cenami uzyskanymi od kontrahentów oraz na przestrzeni dłuższego okresu,
- zatwierdzenie wycen poprzez porównanie uzyskanych cen z ostatnimi wartościami bilansowymi,
- rozważenie reputacji, spójności i jakości źródeł wyceny,
- porównanie z wartościami otrzymanymi przez osobę trzecią,
- sprawdzenie i udokumentowanie zwolnień,
- uwidocznienie i zbadanie wszelkich różnic, które wydają się nietypowe lub zmieniają się w zależności od punktu odniesienia wyceny ustalonego dla danego rodzaju aktywów,
- zbadanie pod kątem stale prices oraz dorozumianych parametrów,
- porównanie z cenami wszelkich powiązanych aktywów lub ich zabezpieczeń,
- przegląd danych wejściowych wykorzystanych w wycenie opartej na modelu, w szczególności tych, w odniesieniu do których cena uzyskana z zastosowaniem modelu wykazuje znaczną wrażliwość.
Powyższe wytyczne określone przez instytucje nadzorujące wyraźnie wskazują na potrzebę regularnej oceny poprawności wykorzystywanego do wyceny modelu. Walidacja jego poprawności powinna uwzględniać zarówno jakość i poprawność wykorzystanych danych jak i ich implementację. Odpowiednio przeprowadzony przegląd bierze pod uwagę wszystkie elementy wpływające na ostateczny wynik wyceny – od reputacji źródeł aż po porównanie finalnych wyników z wartościami otrzymanymi przez osobę trzecią.
Jakich danych dostarcza przegląd modelu wyceny obligacji?
Kompleksowo przeprowadzona walidacja modelu wyceny powinna zatem odpowiadać między innymi na następujące pytania:
- Czy wykorzystane w modelu dane odpowiadają danym obserwowalnym na rynku lub danym nieobserwowalnym (co wpływa na poziom w hierarchii wyceny)? Czy zastosowane dane pochodzą z wiarygodnych źródeł? Czy dane dostarczane przez inne instytucje o potwierdzonej wiarygodności są zbliżone do tych wykorzystywanych w wycenie?
- Czy wynik wyceny na podstawie modelu jest zbliżony do wyników uzyskanych przez inne podmioty wyceniające analogiczne aktywo finansowe?
- Czy wynik wyceny uwzględnia wszystkie niezbędne cechy charakterystyczne danego aktywa finansowego?
Kiedy jeszcze należy dokonać przeglądu modeli wyceny obligacji?
Przegląd metodyki wyceny dokonywany raz w roku został zdefiniowany przez ustawodawcę jako wymagane prawnie minimum. Dobre praktyki wskazują jednak na potrzebę dokładniejszej analizy częstotliwości przeprowadzania walidacji modelu wyceny. Okolicznościami wskazującymi na zasadność częstszego dokonywania przeglądów są między innymi zastosowanie w wycenie danych pochodzących wyłącznie z jednego źródła, którym jest pojedynczy kontrahent czy zastosowanie w wycenie ceny rynkowej dotyczącej giełdowych aktywów niepłynnych.
Proces przeglądu modelu wyceny ma za zadanie zminimalizować ryzyko popełnienia błędu przez podmiot wyceniający. Z punktu widzenia osób odpowiedzialnych za poprawność przedstawianych wyników wycen istotna jest zatem weryfikacja przyjętej metodyki przez niezależny podmiot. Przeprowadzenie procesu walidacji przez zewnętrzną jednostkę pozwala na uzyskanie świeżego spojrzenia na proces wyceny dzięki czemu prawdopodobieństwo popełnienia błędu zostaje znacząco zmniejszone. Informacje o częstych błędach popełnianych w wycenach obligacji można znaleźć w artykule: Najczęstsze błędy w wycenie obligacji.
