Jak długo trwa etap sądowy postępowania o zatwierdzenie układu i co go wydłuża?
W okresie styczeń-maj bieżącego roku aż 2225 przedsiębiorstw rozpoczęło postępowanie restrukturyzacyjne, o 17% więcej w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku. Zdecydowana większość przedsiębiorstw wybiera postępowanie o zatwierdzenie układu, które umożliwia przyjęcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu. Udział postępowań o zatwierdzenie układu w analizowanym okresie wynosi 95%. Etap sądowy tego postępowania rozpoczyna się po złożeniu wniosku o zatwierdzenie układu i trwa do uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu, odmowy jego zatwierdzenia, umorzenia postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku, odrzucenia wniosku restrukturyzacyjnego lub jego zwrotu z przyczyn formalnych. zas na złożenie wniosku o zatwierdzenie układu wynosi maksymalnie 3 miesiące, licząc od daty ustalonego dnia układowego (lub 4 miesiące od dnia dokonania obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych). Złożenie wniosku do sądu skutkuje przedłużeniem ochrony przed egzekucją aż do prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy. Powstaje zatem pytanie, jak długo trwa etap sądowy postępowania o zatwierdzenie układu oraz jakie czynniki wpływają na jego wydłużenie?
Dzień układowy w postępowaniu o zatwierdzenie układu ustaliło ustaliło i obwieściło w Krajowym Rejestrze Zadłużonych 2108 przedsiębiorstw. Jest to jedna z pierwszych czynności w postępowaniu o zatwierdzenie układu podejmowanych po zawarciu umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, przygotowaniu wstępnego planu restrukturyzacyjnego oraz sporządzeniu spisów wierzytelności. Najwięcej spraw trafia do sądów zlokalizowanych w dużych miastach, takich jak Warszawa, Poznań, Gdańsk, Kraków, Katowice i Wrocław, gdzie prowadzonych jest prawie połowa (48%) wszystkich postępowań o zatwierdzenie układu. Na ocenę skuteczności tych postępowań jest jeszcze zbyt wcześnie, dlatego analizą objęto wszystkie sprawy (1175), w których w okresie od stycznia do maja bieżącego roku wydano postanowienie o zatwierdzeniu układu (78%) lub o odmowie jego zatwierdzenia (22%). Udział poszczególnych rozstrzygnięć w ogólnej liczbie rozpatrzonych spraw zaprezentowano na wykresie. W większości sądów w Polsce liczba postanowień o zatwierdzeniu układu przewyższa liczbę odmów, choć nie jest to regułą. Rekordzistą pod tym względem jest Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, gdzie w bieżącym roku wydano 20 postanowień o odmowie zatwierdzenia układu i zaledwie 4 postanowienia zatwierdzające układ. Wysoki udział odmów odnotowano również w sądach zlokalizowanych w Gorzowie Wielkopolskim, Kaliszu, Poznaniu, Gdańsku, Łodzi, Warszawie, Częstochowie i Tarnowie. Z kolei do sądów, w których liczba postępowań jest relatywnie duża, a ich skuteczność wyższa, należą sądy w Krakowie, Katowicach, Gliwicach, Rzeszowie i Toruniu.
Ile dni, miesięcy, lat dłużnik i wierzyciele muszą zaczekać na zatwierdzenie układu w PZU?
Średni czas trwania postępowania o zatwierdzenie układu, liczony od dnia wpływu wniosku do dnia wydania postanowienia zatwierdzającego układ, wynosi w Polsce około pół roku (mediana 132 dni). Czas ten jednak znacząco różni się w zależności od sądu oraz aktywności uczestników postępowania. Najdłużej na zatwierdzenie układu zaczekamy w sądzie we Wrocławiu, Jeleniej Górze, Koszalinie, Łodzi, Poznaniu, Opolu i Rzeszowie. Najszybciej układy są zatwierdzone w Bielsku-Białej, Radomiu, Wałbrzychu, Kaliszu i Płocku. W niektórych przypadkach od daty złożenia pierwszego wniosku o zatwierdzenie układu do zakończenia postępowania minęło prawie 3 lata. Czas trwania postępowania wydłuża się w sytuacjach, gdy sąd decyduje o wyznaczeniu rozprawy w przedmiocie rozpoznania wniosku o zatwierdzenie układu, dochodzi do jego zwrotu z przyczyn formalnych i ponownej rejestracji w systemie a także w przypadku złożenia zażalenia na postanowienie w przedmiocie zatwierdzeniu układu. Czas trwania postępowania istotnie się wydłużał, gdy sąd drugiej instancji uchylał postanowienie sądu pierwszej instancji i przekazywał sprawę sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania. Z uwagi na możliwość istotnego zniekształcenia średniej przez pojedyncze, skrajnie długie sprawy, za bardziej adekwatną miarę statystyczną przyjęto medianę, która posłużyła do uszeregowania sądów w tabelach 1 i 2.
Tabela 1. Czas trwania postępowania o zatwierdzenie układu od złożenia wniosku do zatwierdzenia układu przez sąd (w dniach)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KRZ.
Sygnatury najdłużej trwających postępowań
SR dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie – KR1S/GRz/3/2022
SR Poznań-Stare Miasto w Poznaniu – PO1P/GRz/20/2022
SR dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu – WR1F/GRz/6/2022
SR w Koszalinie – KO1K/GRz/3/2022
SR w Zielonej Górze – ZG1E/GRz/9/2023
SR Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku – LU1S/GRz/8/2023
Przyjęcie układu i odmowa jego zatwierdzenia przez sąd – czy sposób rozpatrzenia ma wpływ na czas trwania postępowania?
Z przeprowadzonej analizy wynika, że na postanowienie o odmowie zatwierdzenia układu najkrócej czeka się w sądach prowadzących relatywnie niewielką liczbę spraw, a także w sądach w Rzeszowie, Warszawie, Lublinie i Kielcach. Natomiast wśród sądów, które wydały co najmniej 10 postanowień o odmowie zatwierdzenia układu, najdłuższy czas merytorycznego rozpatrzenia wniosku odnotowano we Wrocławiu, Łodzi, Szczecinie, Katowicach, Poznaniu i Gdańsku. Należy wziąć pod uwagę, że analiza została przeprowadzona na podstawie danych aktualnych a czas trwania postępowania policzony od dnia wpływu pierwszego wniosku do dnia wydania postanowienia o odmowie zatwierdzenia układu. Jak dotychczas w KRZ pojawiła się informacja o rozpatrzeniu 25 zażaleń na postanowienie o odmowie zatwierdzenia układu, z czego 19 oddalono a w 6 sprawach uchylono zaskarżone postanowienie i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania. Średni czas od wydania postanowienia o odmowie zatwierdzenia układu do rozpoznania zażalenia wynosił 80 dni.
Tabela 2. Czas trwania postępowania o zatwierdzenie układu od złożenia wniosku do wydania postanowienia o odmowie zatwierdzenia układu (w dniach)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z KRZ.
Sygnatury najdłużej trwających postępowań
SR dla Łodzi-Śródmieścia – LD1M/GRz/15/2022
SR dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu – WR1F/GRz/8/2022
SR Katowice Wschód w Katowicach – KA1K/GRz/7/2022
SR dla m.st. Warszawy w Warszawie – WA1M/GRz/74/2022
SR dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie – KR1S/GRz/3/2023
SR Gdańsk-Północ w Gdańsku – GD1G/GRz/83/2023
Podsumowując, postępowanie o zatwierdzenie układu, mimo że z założenia ma być szybkie, w praktyce często trwa długo. Może to wynikać z dużego obciążenia sądów sprawami upadłości konsumenckiej lub z konieczności wyjątkowo szczegółowej analizy dokumentacji zgromadzonej w aktach postępowania, wynikającej z pozasądowego charakteru zbierania głosów wierzycieli. Nie zawsze jednak przewlekłość całego procesu wynika z działań sądu. Przykładowo, w Sądzie Rejonowym w Toruniu wniosek o zatwierdzenie układu wpłynął w lipcu 2023 roku, a został prawomocnie zwrócony w kwietniu roku następnego ze względu na braki formalne. Dłużnik następnie uzupełnił dokumentację i złożył nowy wniosek. Sąd, działając na podstawie art. 168 § 1 k.p.c. w związku z art. 209 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego, przywrócił termin do uzupełnienia braków i rozpoznał sprawę pozytywnie, wydając postanowienie o zatwierdzeniu układu w lipcu 2024 roku. Na to postanowienie wniesiono zażalenie, które doprowadziło do uchylenia rozstrzygnięcia przez sąd drugiej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Ostatecznie, w marcu 2025 roku sąd odmówił zatwierdzenia układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym dłużnika (sygn. akt TO1T/GRz/32/2023).
Doświadczenie negatywnych skutków przewlekłości postępowań restrukturyzacyjnych może zniechęcać wierzycieli do głosowania za układem, co w dłuższej perspektywie grozi wypaczeniem celu ustawodawcy. Planowana jest kontynuacja badań z uwzględnieniem czynników mających wpływ na długość etapu sądowego postępowania o zatwierdzenie układu.
