Branża IT – trendy oraz wyzwania w 2024 roku

Główne trendy w branży IT

Cyberbezpieczeństwo

Cyberbezpieczeństwo stało się istotnym zagadnieniem już na samym początku pandemii, kiedy większość firm przeszła na pracę zdalną i szeroko zaakceptowała rozwiązania chmurowe. W miarę dynamicznego rozwoju tych usług oraz wprowadzenia sieci 5G, bezpieczeństwo informatyczne w 2023 roku utrzyma się na pierwszym planie wśród trendów w branży IT. Rynek będzie wymagał jeszcze większej liczby wysoko wykwalifikowanych specjalistów zdolnych do ochrony przed coraz bardziej skomplikowanymi atakami cybernetycznymi. Przypadki ataków ransomware rosną, obejmując nie tylko duże korporacje, ale także małe firmy, instytucje publiczne, miasta, a nawet całe państwa (co widać było w działaniach grupy Anonymous wobec Rosji w lutym 2022 roku). Firmy starają się ograniczać te zagrożenia poprzez wprowadzanie dodatkowych środków bezpieczeństwa, przechodzenie na „bezpieczniejsze” języki programowania (takie jak TypeScript zamiast JavaScript), a nawet tworzenie nowych stanowisk dla osób odpowiedzialnych za cyberbezpieczeństwo.

AI oraz Machine Learning

Coraz więcej firm będzie wykorzystywać AI do automatyzacji zadań, poprawy wydajności i podejmowania lepszych decyzji. Postępująca cyfryzacja wielu instytucji, takich jak szkoły, urzędy czy sądy, jak również przedsiębiorstw, kreuje potrzebę opracowywania technologii, które ułatwią zarządzanie danymi oraz umożliwią ich wykorzystanie w celach biznesowych i marketingowych. Dlatego też sztuczna inteligencja oraz uczenie maszynowe zyskują na wyjątkowym znaczeniu. Kluczowym celem tych technologii jest opracowywanie algorytmów, które optymalizują i automatyzują procesy w wielu branżach, zwłaszcza w obszarze e-commerce i marketingu internetowego. Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe bazują na modelach matematycznych, które identyfikują wzorce, na przykład zachowań konsumentów oraz opisują różnorodne zjawiska. Następnie te modele wykorzystywane są do praktycznych zastosowań, dostarczając użytkownikom informacji, liczb oraz obrazów, które służą realizacji konkretnych celów algorytmu. Jednym z przykładów wykorzystania sztucznej inteligencji oraz uczenia maszynowego jest oferowanie klientom sklepów internetowych sugerowanych produktów.

Blockchain w IT

Technologia blockchain umożliwia bezpieczną interakcję i wymianę informacji w środowisku cyfrowym między uczestnikami, którzy nie muszą się nawzajem znać. To rozwiązanie eliminuje potrzebę istnienia
centralnego organu kontrolującego. Mimo że znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach codziennego życia, ze względu na wyzwania związane ze skalowalnością i interoperacyjnością nie jest jeszcze w pełni gotowe do szerokich wdrożeń korporacyjnych. Wiele firm jednak pracuje nad dostosowaniem tej technologii do swoich potrzeb. Blockchain ma potencjał zapewnienia przejrzystości w wymianie danych między różnymi ekosystemami biznesowymi. To z kolei może przyczynić się do obniżenia kosztów, a także skrócenia czasu transakcji.

Natural Language Processing

NLP odnosi się do gałęzi IT – a dokładniej do gałęzi sztucznej inteligencji – zajmującej się nadawaniem komputerom zdolności rozumienia tekstu i wypowiadanych słów w taki sam sposób, w jaki potrafią to ludzie. NLP łączy computational linguistics – oparte na regułach modelowanie ludzkiego języka – z modelami statystycznymi, uczeniem maszynowym i deep learningiem. Razem technologie te umożliwiają komputerom przetwarzanie ludzkiego języka w formie tekstu lub danych głosowych i „zrozumienie” jego pełnego znaczenia wraz z intencjami i nastrojami mówcy lub pisarza. Przykładem wykorzystania NLP jest Chat GPT, model językowy firmy OpenAI. Chat GPT (skrót od Generative Pre-trained Transformer) to model językowy, który robi furorę w dziedzinie NLP od czasu jego opracowania w 2018 roku. U podstaw Chatu GPT leży model deep learning, który wykorzystuje architekturę transformera do rozumienia i generowania tekstu w języku naturalnym. Jedną z kluczowych branż, która może ulec znaczącej transformacji za sprawą technologii NLP, jest obszar obsługi klienta. Przez wykorzystanie tego modelu możliwe staje się tworzenie inteligentnych chatbotów, zdolnych do naturalnego odpowiadania na zapytania klientów. Taka innowacja pozwala firmom podnieść jakość obsługi klienta, umożliwiając płynne interakcje oraz obniżenie kosztów działalności.

Technologia VR i AR

Rzeczywistość wirtualna (VR) przenosi nas do cyfrowo stworzonego świata. Do korzystania z VR potrzebne są zaawansowane okulary lub kask, a interaktywność jest często zwiększana za pomocą kontrolerów ruchu. Technologia VR znalazła zastosowanie w różnych dziedzinach, z czego najbardziej rozpoznawalnym jest przemysł gier. Wkrótce możemy się spodziewać przełomów technologicznych, które znacznie poprawią jakość obrazu i wygodę użytkowania, w efekcie jeszcze bardziej zbliżając wirtualną rzeczywistość do rzeczywistości fizycznej. Można spodziewać się, że VR stanie się powszechniejszy nie tylko w sferze biznesowej i specjalistycznej, ale również w codziennym życiu, podobnie jak to miało miejsce z technologią smartfonów. Technologia rzeczywistości rozszerzonej (AR) umożliwia nakładanie elementów cyfrowych na otaczający nas fizyczny świat za pośrednictwem urządzeń mobilnych lub specjalnych okularów. Przykłady obejmują wyświetlanie wirtualnych mebli w naszych rzeczywistych pomieszczeniach czy osadzanie gier komputerowych w realnym otoczeniu. Potencjalne przyszłe zastosowania obejmują nawigację opartą na AR, która wyznacza ścieżkę na rzeczywistej drodze, a nawet zastosowania medyczne takie jak pomoc w wykonywaniu skomplikowanych procedur chirurgicznych.

Rozwój chmury

Era powszechnej pracy zdalnej przyczyniła się do dynamicznego rozwoju usług chmurowych, których tempo wzrostu jest bezprecedensowe. Według badania Bulldog z 2022 roku aż 63% specjalistów IT wykorzystuje już rozwiązania chmurowe. Wiodący dostawcy, tacy jak Microsoft czy Google, konkurują w opracowywaniu innowacyjnych rozwiązań i przenoszeniu coraz szerszego spektrum usług do środowiska chmurowego. W celu zagwarantowania bezpieczeństwa oraz uniknięcia nadmiernej zależności od jednego dostawcy wiele firm wybiera opcję multi-chmury. To podejście polega na tworzeniu rozległych środowisk chmurowych, które łączą różnorodne narzędzia o zróżnicowanych funkcjonalnościach. Kolejnym istotnym trendem jest dostarczanie rozwiązań nie tylko dla przedsiębiorstw, lecz także dla programistów. Przykładem tego jest rozwijająca się koncepcja zdalnych stacji roboczych dla programistów.

No-code i low-code

Oba podejścia do tworzenia kodu mają potencjał rewolucjonizacji rynku IT w niedalekiej przyszłości. Tworzenie aplikacji za pomocą platform, które umożliwiają tworzenie gotowych komponentów bez konieczności pisania kodu linijka po linijce, może sprawić, że proces tworzenia oprogramowania stanie się bardziej dostępny również dla osób bez wysoce zaawansowanych umiejętności programistycznych. To z kolei może przyczynić się do złagodzenia stałego niedoboru specjalistów IT. Te metody, rozwijając się dynamicznie, prawdopodobnie umożliwią budowanie nie tylko prostych i podstawowych aplikacji, ale także zaawansowanych rozwiązań. Warto jednak zrozumieć, że pomimo rozwoju technologii no-code i low-code, zawód programisty nie zostanie zastąpiony. Podejścia do programowania jedynie z pozoru wymagają niewielkich umiejętności — stworzenie kompleksowej i wydajnej aplikacji nadal będzie wymagać specjalistycznej wiedzy. Można się raczej spodziewać, że no-code i low-code nie zastąpią programistów, lecz znacząco przyspieszą proces tworzenia oprogramowania poprzez częściową automatyzację.

Wyzwania dla branży IT

Zwolnienia

W ostatnim czasie w mediach pojawiało się coraz więcej informacji dotyczących zwolnień w amerykańskiej branży IT, ale problem ten wydawał się omijać Polskę. Jednak w ciągu kilku miesięcy sytuacja uległa zmianie również na polskim rynku. Firmy takie jak Netguru, Comarch, Huuuge Games, CD Projekt czy STX Next ogłosiły już plany zwolnienia części swoich pracowników. Jako powód najczęściej podaje się czynniki ekonomiczne i geopolityczne, spadek zleceń oraz zmieniające się otoczenie biznesowe.

Należy jednak dodać, że firmy za wszelką cenę starają się unikać zwolnień ze względu na niedobór wykwalifikowanych pracowników. Jeremy Rafuse, vice president of IT, head of digital workplace w firmie GoTo, stwierdził, że „globalny niedobór talentów obciążył rynek pracy, a naukowcy spodziewają się, że kwestia ta będzie się pogarszać – prognozuje się, że do 2030 r. 85 milionów miejsc pracy pozostanie nieobsadzonych z powodu braku wykwalifikowanych pracowników”.

Nastroje w branży

Z „Barometru nastrojów w branży IT Q1 2023” wydawanym cyklicznie przez organizację SoDA możemy dowiedzieć się, że 34% badanych negatywnie ocenia sytuację swojej firmy na podstawie ostatnich 4 kwartałów (wzrost o 32 p.p. w porównaniu do Q4 2022). Podobnie wzrosła liczba respondentów, którzy negatywnie postrzegają przyszłość swojej firmy (wzrost o 7 p.p. do 20% w porównaniu z Q4 2022). 71% respondentów uważa, że koniunktura polityczna w Polsce będzie miała negatywny wpływ na działalność ich firmy, a 1% — że będzie on pozytywny. Według 74% respondentów koniunktura w branży IT będzie miała negatywny wpływ na działalność, a 17% uważa, że wpływ ten będzie pozytywny. 62% badanych twierdzi, że wzrost wynagrodzeń będzie miał negatywny wpływ na działalność. Po raz pierwszy w historii badania większa część respondentów stwierdziła, że rotacja pracowników będzie miała pozytywny wpływ na działalność firmy (43%) niż negatywny (25%).

Automatyzacja

Kolejnym wyzwaniem dla branży IT oraz pracowników tego sektora jest postępująca automatyzacja spowodowana rozwojem takich technologii jak AI czy Machine Learning. Najbardziej zagrożone mogą być zawody polegające na wykonywaniu powtarzalnych zadań. Zdaniem ekspertów rozwój sztucznej inteligencji (np. popularnego obecnie Chatu GPT czy generatora obrazów tekstowych DALL-E) i automatyzacja niekoniecznie doprowadzą do zastąpienia ludzi, a raczej wymuszą zmiany w zakresie wykonywanych zadań – coraz popularniejszy będzie tzw. reskilling i upskilling kompetencji, czyli zmiana lub podnoszenie kwalifikacji na danym stanowisku.

Zgodnie z raportem OECD “Employment Outlook 2023” 27% miejsc pracy w krajach OECD jest zagrożonych automatyzacją spowodowaną rozwojem sztucznej inteligencji. Ryzyko to jest wyższe w państwach z wysokim odsetkiem zatrudnienia w sektorze produkcyjnym oraz w zawodach polegających na wykonywaniu rutynowych czynności. Według szacunków ryzykiem automatyzacji w Polsce objęte jest prawie 34% miejsc pracy. Z kolei prognozy Światowego Forum Ekonomicznego wskazują, że do 2025 r. automatyzacja stworzy o 12 mln miejsc pracy więcej niż zostanie zlikwidowanych.

Według kalkulatora „Will Robots Take My Job?” zawody IT zagrożone zniknięciem z rynku z powodu automatyzacji to: User Support (61% ryzyka), Business Intelligence Analysts (48%), Computer Network Support Specialists (45%), Computer Programmers (41%), Web Administrators (39%) oraz Software Quality Assurance Analysts and Testers (37%).

Kluczowe technologie

Zgodnie z raportem Fundacji Let’s Manage IT „IT Manager of Tommorow” 2023 managerowie spółek IT wskazują, iż kluczową technologią w branży IT w najbliższych latach będzie sztuczna inteligencja (ponad 1/3 respondentów), na kolejnych miejscach respondenci wskazali cloud computing, cyberbezpieczeństwo, digitalizację low-code oraz RPA (zrobotyzowaną automatyzację procesów).

Wyzwania managerskie

W raporcie Fundacji Let’s Manage IT „IT Manager of Tommorow” 2023 zapytano managerów firm z branży IT o największe wyzwania managerskie na 2023 r. Prawie 1/3 respondentów jako największe wyzwanie wskazała reagowanie i dopasowanie się do zmieniających się priorytetów i celów biznesowych organizacji. Na drugim miejscu znalazło się utrzymywanie motywacji w zespole. Zaraz za nim uplasowała się kwestia realizacji celów strategicznych.