Kontrole podatkowe w obszarze cen transferowych w latach 2021-2023

Zagadnienie cen transferowych w ostatnich latach cechuje się dużą dynamiką rozwoju oraz zmianami w przepisach podatkowych, które określają w sposób szczegółowy obowiązki podmiotów powiązanych. Z uwagi na zachodzące zmiany w otoczeniu prawno-regulacyjnym podatnicy coraz częściej przywiązują dużą uwagę do działań mających na celu określenie zasad współpracy pomiędzy podmiotami powiązanymi. Dzięki ustandaryzowanym zasadom oraz polityce cen transferowych podatnicy mogą ograniczać ryzyko podatkowe w postaci weryfikowania przez kontrole podatkowe warunków rozliczania transakcji realizowanych pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Obowiązki podatników podczas kontroli cen transferowych

Kontrole podatkowe w obszarze cen transferowych przeprowadzane są przez organy podatkowe w ramach kontroli podatku dochodowego od osób prawnych lub fizycznych. Od 2022 roku podatnik w przypadku kontroli z zakresu cen transferowych ma obowiązek przedłożyć na żądanie organów podatkowych dokumentację cen transferowych (lokalną oraz grupową) w terminie 14 dni od dnia doręczenia żądania. Jest to dla podmiotów powiązanych pozytywna zmiana w porównaniu do lat poprzednich, ponieważ uprzednio termin na przekazanie dokumentacji wynosił siedem dni.

Statystyki kontroli cen transferowych w Polsce (2021-2023)

W latach 2021-2023 zostało przeprowadzonych średnio 358 kontroli rocznie w zakresie cen transferowych. Kontrole takie przeprowadzane są głównie przez urzędy celno-skarbowe. To właśnie one odpowiadały za 65 proc. kontroli przeprowadzonych w tym okresie.

Kontrole przeprowadzane są także przez urzędy skarbowe, chociaż w znacznie mniejszej liczbie w porównaniu z urzędami celno-skarbowymi.

Rysunek 1. Liczba kontroli podatkowych w zakresie cen transferowych w latach 2021-2023 w podziale na organ prowadzący kontrolę

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów.

W opisywanym okresie najwięcej kontroli przeprowadziła Izba Administracji Skarbowej w Warszawie – średnio 80 rocznie. Po około 30 rocznie przeprowadziły Izby Administracji Skarbowej w Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu i Katowicach. Z kolei najmniej kontroli przeprowadziła Izba Administracji Skarbowej w Kielcach, gdzie liczba kontrolowanych podatników w latach 2021-2023 wyniosła kolejno 3, 6 oraz 2.

Okresy objęte kontrolami przeprowadzonymi w zakresie cen transferowych to w 2021 roku lata 2017-2019, natomiast w latach 2022 i 2023 to lata 2018-2020.

Wysokość doszacowań dochodu w kontrolach cen transferowych

W wyniku przeprowadzonych kontroli z zakresu cen transferowych przez urzędy skarbowe w latach 2021-2023 dokonano doszacowania dochodu średnio na jeden kontrolowany podmiot w wysokości 1,7 mln zł. Najwyższa średnia wartość doszacowania przypadła na 2022 rok i wyniosła 2,6 mln zł. Z kolei urzędy celno-skarbowe w tym samym okresie dokonały doszacowania dochodu średnio na jeden kontrolowany podmiot w wysokości 2,5 mln zł. Również w 2022 roku doszacowania dochodu przeprowadzone przez urzędy celno-skarbowe osiągnęły najwyższą wartość – średnie doszacowanie na jeden podmiot wyniosło 3,1 mln zł.

Wartość doszacowania dochodu podczas kontroli wykonywanych przez urzędy celno-skarbowe jest znacznie wyższa w porównaniu do kontroli prowadzonych przez urzędy skarbowe. Aż 73 proc. całości kwoty doszacowania dochodu stanowią doszacowania dochodów przez urzędy celno-skarbowe. Również wysokość jednostkowego doszacowania dochodu jest wyższa (około 50 proc. więcej) w przypadku kontroli przeprowadzanych przez urzędy celno- skarbowe w porównaniu z urzędami skarbowymi.

Sankcje za nieprawidłowości w dokumentacji cen transferowych

W przypadku gdy podatnik nie wywiąże się z obowiązków dokumentacyjnych lub stosuje nierynkowe warunki w transakcjach kontrolowanych, mogą zostać nałożone odpowiednie sankcje zarówno na podatnika, jak i na kierownika jednostki (członków zarządu).

Zgodnie z przepisami kodeksu karnego skarbowego w przypadku niewywiązania się z obowiązków dokumentacyjnych, na członków zarządu kontrolowanego podmiotu mogą zostać nałożone sankcje, które są określone na podstawie stawek dziennych. Stawki dzienne wynoszą od 1/30 wartości wynagrodzenia minimalnego do jej czterystukrotności. Jeżeli podatnik nie sporządzi lokalnej dokumentacji cen transferowych lub nie dołączy grupowej dokumentacji cen transferowych do lokalnej dokumentacji cen transferowych, to może zostać zastosowana kara grzywny do 720 stawek dziennych. Od stycznia 2024 r. do czerwca 2024 r. minimalna kara wynosi 101 808,00 zł, a maksymalna kara, która może zostać nałożona na członków zarządu, to 40 723 200,00 zł. Natomiast od lipca 2024 r. wysokość kary zostanie zwiększona – minimalna kara grzywny będzie wynosić 103 197,60 zł, a maksymalne obciążenie wzrośnie do kwoty 41 279 040,00 zł.

Kary za opóźnienia w przekazaniu dokumentacji cen transferowych

Ponadto podatnik, który nie wywiązał się z  przekazania dokumentacji w terminie oraz sporządził dokumentację cen transferowych po terminie, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. Oznacza to, że na podmiot powiązany może zostać nałożona kara w wysokości od 33 936,00 zł do 13 574 400,00 zł w okresie od stycznia 2024 r. do czerwca 2024 r., z kolei od lipca 2024 r. kara będzie wynosić od 34 399,20 zł do 13 759 680,00 zł.

Ponadto podatnicy mogą zostać obciążeni dodatkowym zobowiązaniem podatkowym w przypadku stosowania cen nierynkowych w transakcjach kontrolowanych, ustalonych na podstawie warunków odbiegających od cen stosowanych przez podmioty niezależne na rynku. Wysokość tych sankcji wynosi:

• 10 proc. sumy nienależnie wykazanej lub zawyżonej straty podatkowej i niewykazanego w całości lub w części dochodu do opodatkowania w zakresie wynikającym z tej decyzji;
• 20 proc. (podwojenie sankcyjnej stawki) w przypadku, gdy podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 mln zł lub podatnik nie przedłoży organowi dokumentacji w terminie;
• 30 proc. (potrojenie sankcyjnej stawki) w przypadku, gdy kwota przekracza 15 mln zł i podatnik nie przedłoży dokumentacji cen transferowych dla danej transakcji (chyba że zostanie ona uzupełniona w terminie wskazanym przez organ podatkowy, nie dłuższym niż 14 dni).

Biorąc pod uwagę liczbę przeprowadzanych kontroli oraz wysokość kar i sankcji nakładanych zarówno na podatników, jak i na członków zarządu, warto na bieżąco wypełniać obowiązki w zakresie cen transferowych oraz weryfikować okresowo rynkowość stosowanych warunków w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi. Pozwoli to uniknąć odpowiedzialności oraz uciążliwych sankcji.